Hakkında

Enfeksiyonlara karşı yaygın bağışıklığın sağlanması gevşetilmiş sosyal mesafe önlemleri altında virüsleri kontrol etmenin ve ortadan kaldırmanın tek gerçekçi yoludur. Şu an yaygın bağışıklığa ulaşmanın en güvenli yolu, nüfus içinde yeterli sayıda kişinin aşılanmasıdır. Bununla birlikte, son yıllarda aşı kararsızlığı (aşıların kabulünde veya reddinde gecikme) dünya genelinde artmış ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2019’da küresel sağlığa en büyük on tehditten biri olarak listelenmiştir.

Bu projenin yürütücüleri, Dr. Gül Deniz Salalı ve Mete Sefa Uysal, Mayıs 2020’de 5000’den fazla İngiliz ve Türk katılımcıyla bir anket çalışması yaptı. Bu ilk araştırmadan elde edilen bulgular, Türkiye’deki katılımcıların COVID-19 aşılarıyla ilgili İngiltere’deki katılımcılara göre çok daha kararsız olduğunu (% 31’e karşı % 14) ve bu kararsızlığın yeni koronavirüsün kökenine ilişkin inançlarla ilişkili olduğunu gösteriyordu. Bu sonuçlardan yola çıkarak araştırmalarımızı devam ettirip aşı kararsızlığında kültürler arası farkların nedenlerini incelemeyi hedefledik. Ocak 2021’de, özellikle Türkiye’ye odaklanarak, aşı kararsızlığının nedenlerini incelemek için University College London’dan bir fon (Global Challenges Research Fund- GCRF) aldık. 

Evrimsel ve sosyal psikoloji teorileri ile temellenen projemiz, aşı kararsızlığının nedenlerine bireysel ve ülke düzeyinde odaklanıyor. Bu proje ile aşağıdaki soruları cevaplamayı hedefliyoruz: 

  • Ülke düzeyinde:
  • Neden bazı ülkelerdeki insanlar aşı konusunda daha kararsız?
  • Kültürler arası başkalarına duyulan güven seviyesindeki farklar komplo teorilerine inanç ve aşılanma düzeylerini etkiliyor mu?
  • Bireysel düzeyde:
  • Türkiye’de insanlar neden COVID-19 aşısı olmaktan çekiniyor? 
  • İnsanlar neden yeni teknolojilerden korkar? 
  • Bilişsel önyargılar aşılanma kararlarını nasıl etkiler? 
  • Güvenilir halk sağlığı bilgi kaynakları nelerdir? 
  • Bilişsel önyargılar, sağlığı hedefleyen mesajlara duyulan güveni etkiler mi?

Bu sorulara aşağıdaki adımları izleyerek cevap vermeyi hedefliyoruz: 

Çevrimiçi anket: Aşı kararsızlık seviyesi, dış gruplara olan güvensizlik, diğer kişilere güven, psikolojik tepkisellik ve komplo inançları arasındaki ilişkileri incelemek için Türkiye, ABD ve İngiltere’de her bir ülkeden 1500’den fazla kişinin katılımıyla çevrimiçi bir anket çalışması yaptık. 

Nitel görüşmeler: Anket bulgularını genişletmek ve Türkiye’deki aşı kararsızlığını derinlemesine araştırmak için 40 katılımcı ile çevrimiçi nitel görüşmeler gerçekleştirdik. Bu görüşmeler, a) genel olarak aşılara ve özellikle belirli bir COVID-19 aşısına yönelik inanç, tutum ve endişeler, b) aşılarla ilgili bilgi alınan kaynaklar, c) aşılarla ilgili bilgi sağlayan kişi/kuruluşlara ilişkin fikirler ile bu kişi/kuruluşlara duyulan güven ve d) sağlığı hedefleyen ve aşılama yanlısı mesajlar hakkındaki görüşler ile ilgili kişisel deneyim ve fikirleri açığa çıkardı.

Çevrimiçi deney: Çevrimiçi gerçekleştirilen bir deney üzerinden aşılarla ilgili bilgi ve mesajların başarı düzeyini test ediyoruz. 

Sonuçlarımızı burada yayınlamaya devam edeceğiz.  

Projenin Etkisi: Bu proje ile Türkiye’de etkili aşılama ve sağlığı hedefleyen mesajların geliştirilmesi için bir rehber oluşturmayı amaçlıyoruz. Bunun için, web sitemiz ve sosyal medya hesaplarımız aracılığıyla bulgularımızı yayacak ve katılımcılarımızın aşılar hakkında dile getirdikleri soru ve endişelere dayanarak blog yazıları yazacağız. Ayrıca, proje bulgularını yaymak ve bu bulgulara dayalı olarak etkili halk sağlığı mesajları oluşturmak için Türkiye’deki sağlık çalışanları, akademisyenler, proje katılımcılarımız ve gazetecilerin katılımı ile bir çalıştay  düzenlemekteyiz. Çalıştay için ayrıntılı bilgiye bu linkten  ulaşabilirsiniz.